Omvang en groei van de chemische sector in België

Sterke groei in werkgelegenheid en omzet

De chemische industrie in België biedt nog steeds werk aan tienduizenden mensen, maar dat aantal is de afgelopen jaren verder gestegen. Volgens cijfers van sectorfederatie essenscia (2023) zijn er vandaag ruim 95.000 directe medewerkers actief in chemie en life sciences in heel België – dat is een aanzienlijke groei ten opzichte van de 59.400 jobs 10 jaar geleden. Rekenen we de indirecte tewerkstelling mee, dan spreken we over een veelvoud: vaak zorgen jobs in de chemie voor gem. 1,5 tot 2 extra banen in bedrijven van aanverwante sectoren.

Ook in termen van omzet en toegevoegde waarde staat de Belgische chemie wereldwijd aan de top. De exportpositie van onze chemische industrie is een van de sterkste in Europa, en het handelsoverschot van de sector is de laatste jaren verder opgelopen. In 2022 bedroeg het handelsoverschot in chemie en life sciences meer dan 20 miljard euro, wat aantoont dat België zich op internationaal vlak onderscheidt door hoogwaardige productie en efficiëntie.

Versterkte petrochemische cluster in Antwerpen

De provincie Antwerpen is nog altijd de grootste petrochemische cluster van Europa, maar ook de regio Gent en andere strategisch gelegen industriegebieden hebben de voorbije jaren fors ingezet op uitbreiding en modernisering. Innovatieve logistieke oplossingen, investeringen in groene waterstof en de uitbouw van pijpleidingnetwerken die de Noordzeehavens met het hinterland verbinden, dragen bij aan de verdere groei van het Belgische chemiecluster.

Waarom is onze chemische sector zo succesvol?

1. Logistieke sterktes en centrale ligging
   België blijft profiteren van een uitmuntende infrastructuur: we hebben diepzeehavens, een fijnmazig spoor- en wegennet, en een sterk netwerk van pijpleidingen. Onze centrale ligging in Europa zorgt bovendien voor een ideale uitvalsbasis richting buurlanden en verder.
2. Hoogwaardige integratie in de keten
   Het succes van de Belgische chemische industrie is deels te danken aan de verregaande integratie van verschillende chemische processen in één geografisch cluster. Hierdoor ontstaat een netwerk van toelevering en kennisuitwisseling tussen bedrijven, wat leidt tot schaalvoordelen en efficiëntie.
3. Innovatie en R&D
   Het laatste decennium is de focus op onderzoek en ontwikkeling alleen maar toegenomen. Grote spelers als BASF, Procter & Gamble, Janssen Pharmaceutica en vele anderen beschikken in België over ‘Lead Plants’ of belangrijke R&D-centra die de basis leggen voor nieuwe producten en processen. In 2022 werd ruim 2 miljard euro in O&O geïnvesteerd binnen de Belgische chemiesector, waarmee deze nog altijd tot de koplopers in Europa behoort.
4. Veiligheid en duurzaamheid
   Milieu, veiligheid en duurzaamheid zijn voor veel internationale chemiebedrijven topprioriteiten. België heeft zich bewezen als een regio waar EHS (Environment, Health & Safety) op zeer hoog niveau staat. Ook thema’s als de Europese Green Deal, de transitie naar duurzame grondstoffen en de verschuiving naar een circulaire economie zetten de chemische industrie aan tot vernieuwing. Zo heeft de Belgische sector al diverse voorbeeldprojecten rond CO₂-captatie en de opmars van (groene) waterstof.

Investeringen en toekomstperspectief

Ondanks een turbulent decennium – met uitdagingen op vlak van energieprijzen, grondstoffenschaarste en internationale concurrentie – blijft de chemische sector in België aantrekken. Grote investeringen in nieuwe installaties en technologieën tonen het vertrouwen in onze regio. Een aantal voorbeelden van de laatste jaren:

• Nieuwe productiefaciliteiten voor batterijkemicaliën: door de snelle groei van de markt voor elektrische voertuigen is er wereldwijd een toenemende vraag naar gespecialiseerde chemische componenten voor batterijen. Verschillende bedrijven in de Antwerpse haven en de Gentse kanaalzone investeerden fors in installaties voor onder meer kathodematerialen.
• Groene waterstofprojecten: zowel in Zeebrugge als in de Antwerpse regio lopen grote projecten om waterstofproductie te vergroenen en te integreren in het industriële netwerk van pijpleidingen.
• Modernisering van bestaande plants: multinationals zoals BASF, INEOS en Borealis zetten in op nieuwe technologie om hun processen efficiënter en koolstofarmer te maken, wat de concurrentiekracht ten goede komt en de ecologische voetafdruk verkleint.

Ook de Vlaamse overheid erkent de strategische waarde van de chemische industrie. Initiatieven op het gebied van opleiding, onderzoekssubsidies, en de verdere uitbouw van een stabiel industrieel beleid zijn belangrijk om het investeringsklimaat aantrekkelijk te houden. Zo blijft België een van de top 5 investeringslanden in Europa, mede dankzij de chemische sector.

Dynamate en de chemische industrie: samen op weg naar verdere groei

Wat opvalt is dat deze toppositie niet alleen mogelijk is door kennis van chemische processen, maar ook door de inzet van hoogwaardige ICT, digitalisering en automatisering. Sinds 2016 is de digitalisering van de chemische sector in een stroomversnelling geraakt: datacollectie, slimme ERP-systemen, AI en Industry 4.0-oplossingen zijn vandaag cruciaal om de productkwaliteit, veiligheid en efficiëntie te blijven garanderen.

Dynamate heeft zich in de voorbije jaren verder gespecialiseerd in bedrijfssoftware en IT-diensten voor de chemische industrie. Met bewezen ERP-implementaties en maatwerkoplossingen begeleidt Dynamate chemische bedrijven bij hun digitale transformatie.

Dankzij ons eigen softwarepakket ChemDis (een ERP-oplossing specifiek ontwikkeld voor chemiebedrijven) kunnen bedrijven:

• Veiligheid en compliancy centraal stellen, met geïntegreerde modules voor REACH, CLP en andere (nieuwe) internationale regelgeving.
• Track & trace naadloos implementeren, wat steeds belangrijker wordt voor zowel productkwaliteit als het naleven van strengere wetgeving.
• Voorraad-, productie- en financiële processen op elkaar afstemmen om zo efficiënt mogelijk te werken en kosten te verlagen.
• Real-time data en dashboards inzetten voor snelle beslissingen en betere controle over de volledige productieketen.

Deze focus op digitalisering en operationele uitmuntendheid sluit perfect aan bij de ambities van de Belgische chemische industrie om nog duurzamer, innovatiever en competitief te blijven.

Conclusie

België speelt anno 2025 nog steeds een hoofdrol in de mondiale chemie. We combineren een unieke geografische ligging, een geïntegreerde keten en een constante inzet op innovatie en duurzaamheid. De chemische industrie voorziet een groot aandeel in export, economische groei en werkgelegenheid voor ons land, en de investeringen blijven ook in uitdagende tijden op een hoog niveau.

Dynamate blijft chemische bedrijven ondersteunen bij hun digitale transformatie. Zo zetten we samen de volgende stappen naar een toekomstbestendige chemische sector, waarin operational excellence, innovatie en duurzaamheid hand in hand gaan.